Θεραπευτική Προσέγγιση
SANE (System - Attachment - Narrative - Encephalon)Το θεωρητικό υπόβαθρο βασίζεται στην εμπλουτισμένη συστημική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση (SANE – System – Attachment – Narrative – Encephalon), η οποία αποτελείται από τέσσερις οπτικές, οι οποίες διαπλέκονται μεταξύ τους και δίνουν τις κατευθυντήριες γραμμές για τη κλινική πρακτική. Συγκεκριμένα η συστημική προσέγγιση εμπλουτίζεται με τη θεωρία του συναισθηματικού δεσμού, τις βάσεις της αφηγηματικής ψυχολογίας και ψυχοθεραπείας ενώ ταυτόχρονα αξιοποιούνται σχετικά ευρήματα από τις νευροεπιστήμες (Androutsopoulou, Bafiti, Kalarrittis, 2014). Η θεραπευτική διαδικασία ακολουθεί ορισμένα στάδια τα οποία κινούνται παράλληλα και στις τέσσερις οπτικές ενώ ταυτόχρονα ορισμένες κατευθυντήριες ερωτήσεις ξεχωριστές για κάθε οπτική διευκολύνουν την επίτευξη του κάθε επιμέρους σταδίου.
Ο άξονας της Συστημικής προσέγγισης περιλαμβάνει τα εξής στάδια:
Α. Το στάδιο της παρακολούθησης μιας μη σχεσιακής οπτικής της ζωής
Β. Το στάδιο της αποκωδικοποίησης – αποδόμησης του ατομικού εαυτού (ρόλοι, μύθοι, αξίες)
Γ. Το στάδιο της συγκατασκευής μαζί με τον θεραπευτή ενός σχεσιακού εαυτού
Δ. Το στάδιο της επίτευξης μιας σχεσιακής οπτικής της ζωής.
Για την επίτευξη των σταδίων αυτών, δίνεται έμφαση στο περιεχόμενο των συνομιλιών που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια της θεραπείας και παρατηρείται κατά πόσο ο θεραπευόμενος κατανοεί και εφαρμόζει καλές δεξιότητες επικοινωνίας, κατά πόσο θέτει όρια στους άλλους, κατά πόσο κατανοεί τις δικές του σκέψεις και τα συναισθήματα και κατά πόσο τα διακρίνει από αυτά τις οικογένειας του. Τέλος, απαραίτητος κρίνεται και ο προσωπικός αναστοχασμός του θεραπευτή σχετικά με τα μοτίβα επικοινωνίας, τους ψυχολογικούς ρόλους, τους μύθους και τις αξίες του καθώς και τη λειτουργία της οικογένειας του.
Ο άξονας του Συναισθηματικού Δεσμού (Attachment) περιλαμβάνει τα εξής στάδια:
Α. Το στάδιο του χτισίματος μιας ασφαλούς θεραπευτικής σχέσης
Β. Το στάδιο της επαφής με τα «φαντάσματα» του παρελθόντος
Γ. Το στάδιο της πάλης με τα «φαντάσματα» του παρελθόντος
Δ. Το στάδιο της συμφιλίωσης με τα «φαντάσματα» του παρελθόντος
Για την επίτευξη των σταδίων αυτών δίνεται έμφαση στη θεραπευτική σχέση η οποία λειτουργεί ως επανορθωτική εμπειρία. Ο θεραπευόμενος αναγνωρίζει με τι είδους δεσμούς είναι περισσότερο οικείος από την οικογένεια του καθώς και τι επανορθωτικές εμπειρίες μπορεί να επιλέξει τόσο ατομικά όσο και στις διάφορες σχέσεις του.
Ο άξονας της Αφηγηματικής Πρόσεγγισης περιλαμβάνει τα εξής στάδια:
Α. Το στάδιο της αναγνώρισης των περιοριστικών θεμάτων στη ζωή του και των κυρίαρχων εσωτερικών φωνών
Β. Το στάδιο της πρόκλησης των περιοριστικών θεμάτων και των κυρίαρχων εσωτερικών φωνών
Γ. Το στάδιο της αναθεώρησης των περιοριστικών θεμάτων και της ενδυνάμωσης των αδύναμων εσωτερικών φωνών
Δ. Το στάδιο της ανακάλυψης περισσότερων απελευθερωτικών θεμάτων και της διατήρησης του εσωτερικού διαλόγου
Για την επίτευξη των σταδίων αυτών δίνεται έμφαση στη μορφή του θεραπευτικού διαλόγου και συγκεκριμένα στη συνοχή της αφήγησης των ιστοριών του θεραπευόμενου. Ο θεραπευόμενος αναγνωρίζει τα θέματα που τον περιορίζουν καθώς και ορισμένες εσωτερικές φωνές που είναι περισσότερο κυρίαρχες από άλλες.
Ο άξονας της Νευροψυχολογίας περιλαμβάνει τα εξής στάδια:
Α. Το στάδιο του χτισίματος μιας ασφαλούς και με εμπιστοσύνη σχέσης με έναν συντονισμένο θεραπευτή
Β. Το στάδιο της διατήρησης ενός μέτριου επιπέδου άγχους για ενίσχυση της νέας μάθησης
Γ. Το στάδιο της ταυτόχρονης ενεργοποίησης της λογικής και του συναισθήματος
Δ. Το στάδιο της συγκατασκευής μιας αφήγησης που αντανακλά ένα θετικό και αισιόδοξο εαυτό.
Για την επίστευξη των σταδίων αυτών δίνεται έμφαση στην ανοχή στα αδιέξοδα και στην εμπιστοσύνη της θεραπευτικής αλλαγής. Χρησιμοποιούνται παραδείγματα, μεταφορές, εικόνες για να βοηθηθεί ο θεραπευόμενος να κατανοήσει την πολυπλοκότητα του νου. Η πλαστικότητα του εγκεφάλου επιτρέπει δομικές αλλαγές, οι οποίες ευνοούν την αισιοδοξία και τον ρεαλισμό. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα κοινωνικό όργανο, ο οποίος αλλάζει μέσα από επανορθωτικές εμπειρίες με άλλους ανθρώπους.